Ο σκοπός του Προγράμματος SAFER είναι να αναπτύξει και να θέσει σε εφαρμογή μία καινοτόμο μέθοδο πρόληψης της σχολικής βίας και του εκφοβισμού για την προώθηση της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης. Η εν λόγω μέθοδος βασίζεται στην ενίσχυση της απόκτησης κοινωνικών και πολιτειακών δεξιοτήτων, στη γνώση και προώθηση κοινών θετικών και δημοκρατικών αξιών, όχι μόνο σε επίπεδο μαθητών/μαθητριών και σχολείων, αλλά ακόμη και σε επίπεδο κοινότητας.

Πράγματι, αυτή η καινοτόμος προσέγγιση ξεκινά από την Ολιστική Προσέγγιση Σχολείου (Whole School Aproach) και περνά στην Ολιστική Προσέγγιση Σχολείου και Κοινότητας (Whole School and Community Approach – WSCA) και έτσι εστιάζει στην πρωτογενή πρόληψη μέσω της συμμετοχής μαθητών/μαθητριών, εκπαιδευτικών, προσωπικού του σχολείου και γονέων. Ωστόσο, στοχεύει και στη δευτερογενή πρόληψη αυξάνοντας κατά κύριο λόγο τον στρατηγικό ρόλο της γνώσης και της συμμετοχής της σχολικής κοινότητας, περνώντας από την Ολιστική Προσέγγιση Σχολείου (WSA) σε αυτό που μπορούμε να ονομάσουμε Ολιστική Προσέγγιση Σχολείου και Κοινότητας (WSCA), όπου η κοινότητα νοείται ως Εκπαιδευτική Κοινότητα. Αυτή η προσέγγιση ταιριάζει με όσα προκύπτουν τώρα από τα στοιχεία και τις σχετικές έρευνες: ο εκφοβισμός είναι κάτι περισσότερο από μια αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων, είναι ένα κοινωνικο-οικολογικό φαινόμενο που εμφανίζεται εξαιτίας των όσων συμβαίνουν σε ομάδες συνομηλίκων, οικογένειες, σχολεία, κοινότητες και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.

Η προτεινόμενη μεθοδολογία, στο επίπεδο των δεξιοτήτων που πρέπει να καλλιεργηθούν στους άμεσα ενδιαφερόμενους, ενσωματώνει την έννοια «μαθαίνω να υπάρχω» στην έννοια «μαθαίνω να συμβιώνω με τους άλλους ανθρώπους», λαμβάνοντας υπόψη πλήρως το οικοσύστημα στο οποίο ζουν οι μαθητές και οι μαθήτριες. Ως εκ τούτου, η προσέγγιση βασίζεται στα εξής:

  • ενίσχυση της απόκτησης κοινωνικών και πολιτειακών δεξιοτήτων
  • προώθηση κοινών θετικών και δημοκρατικών αξιών και του διαπολιτισμικού διαλόγου
  • απόκτηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων

προκειμένου να αποτραπεί και να αντιμετωπιστεί ο εκφοβισμός με ολιστικό τρόπο και να υπάρξει υποστήριξη των νέων στο σπίτι, στο σχολείο, στην τάξη και στην κοινότητά τους. Πράγματι, ο εκφοβισμός έχει πολλές μορφές, εντοπίζεται να συμβαίνει τόσο μεταξύ παιδιών, όσο και μεταξύ εφήβων: παράγοντες οικογενειακοί, σε επίπεδο συνομηλίκων, σε επίπεδο σχολείου, ατομικοί και κοινοτικοί αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν στο κατά πόσο ο εκφοβισμός λαμβάνει χώρα στα σχολεία και τις κοινότητες και κατά πόσο το φαινόμενο παρουσιάζει αυξητική τάση.

Το SAFER είναι ένα έργο Erasmus + KA3, διάρκειας 36 μηνών στο οποίο συμμετέχουν 8 εταίροι από 6 χώρες της ΕΕ. Το έργο αρχίζει με τη φάση προετοιμασίας που στοχεύει στην καλύτερη κατανόηση και σύγκριση των τάσεων και των εξελίξεων σχετικά με το πλαίσιο Ολιστική Προσέγγιση Σχολείου και Κοινότητας (WSCA) κατά του εκφοβισμού, καθώς και στο ποιες σχολικές πρακτικές και προγράμματα είναι πιο αποτελεσματικά, για ποιους και υπό ποιες συνθήκες. Κατά τη φάση προετοιμασίας, θα διερευνηθούν επίσης οι αντιληπτοί παράγοντες κινδύνου και οι συναισθηματικές και αυτοβιογραφικές επιπτώσεις που έχει ο εκφοβισμός στους μαθητές και στις μαθήτριες, χάρη στην ανάπτυξη και διανομή ενός βιογραφικού-αντιληπτικού ερωτηματολογίου σε αυτούς/αυτές. Αξιοποιώντας τα ευρήματα, οι εταίροι στη συνέχεια θα δημιουργήσουν και θα εφαρμόσουν το πλαίσιο WSCA κατά του εκφοβισμού με βάση την απόκτηση κοινωνικών και πολιτειακών δεξιοτήτων, την προώθηση κοινών θετικών και δημοκρατικών αξιών και τον διαπολιτισμικό διάλογο, τη γνώση και άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Για να γίνει αυτό, οι εταίροι θα αναπτύξουν προγράμματα για τους/τις εκπαιδευτικούς, το προσωπικό του σχολείου, τους μαθητές και τις μαθήτριες, τους γονείς, καθώς και για τα μέλη της Εκπαιδευτικής Κοινότητας. Η πιλοτική φάση για τη δοκιμή των προγραμμάτων θα περιλαμβάνει 20 σχολεία, περίπου 200 εκπαιδευτικούς, 1000 μαθητές/μαθήτριες και 500-600 μέλη ή/και οργανισμούς των κοινοτήτων όπου βρίσκονται τα σχολεία, καθώς και τους γονείς. Η όλη πιλοτική φάση θα ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο του 2022 και θα διαρκέσει έως τον Μάιο/Ιούνιο του 2023, καλύπτοντας ολόκληρο το σχολικό έτος.

Το SAFER στοχεύει στο να φέρει την καινοτομία στον εκπαιδευτικό χώρο, μετατοπίζοντας την προοπτική από τα προγράμματα ενός επιπέδου/συστατικού για την πρόληψη του εκφοβισμού, σε μια πολύπλευρη προσέγγιση, ολιστική αλλά και ευέλικτη, που εμπλέκει ολόκληρη την Εκπαιδευτική Κοινότητα στη διαδικασία. Παράλληλα, το SAFER ενισχύει την ιδέα της μετάβασης από έναν τυποποιημένο ορισμό της εμπειρίας του εκφοβισμού σε έναν συγκεκριμένο, ο οποίος περιγράφεται λεπτομερώς με βάση τη σημασία που έχει ο εκφοβισμός στη συγκεκριμένη τάξη ή/και σχολικό πλαίσιο.

Ακολουθώντας αυτή την προσέγγιση, τα μέτρα πρόληψης θα αναπτυχθούν στο επίπεδο οικοσυστήματος των παιδιών, αντί σε γενικό επίπεδο και θα περιλαμβάνουν την προώθηση της απόκτησης δεξιοτήτων και ικανοτήτων, αντί να καθορίζουν μόνο τις διαδικαστικές πτυχές ως βάση της εφαρμογής των προγραμμάτων κατά του εκφοβισμού. Το SAFER στοχεύει στη διεύρυνση της Ολιστικής Προσέγγισης Σχολείου (WSA), όπου οι κοινοτικοί παράγοντες θεωρούνται συμπληρωματικοί με αυτούς που σχετίζονται με το σχολείο, θεωρώντας τα σχολεία ως ένα πολυδιάστατο σύστημα, πλήρως αλληλένδετο με την κοινότητα όπου ζουν τα παιδιά.